Make love, not lofts. Wystawa w Vitra Design Museum

Na nowej wystawie „Together. The New Architecture of the Collective” Vitra Design Museum prezentuje przykłady kolektywnego budownictwa z całego świata.

Brak mieszkań staje się w Europie coraz bardziej dojmującym problemem. Ceny szybują, inwestycje publiczne w mieszkania komunalne zaspokajają zaledwie ułamek potrzeb. Dominujący w Polsce, nastawiony na duży i szybki zysk, deweloperski model czyni własne mieszkanie niedostępnym dla większości dobrem. „Odpowiedzią na tę sytuację jest cicha rewolucja we współczesnej architekturze – piszą kuratorzy wystawy „Together. The New Architecture of the Collective”, którą do 9 września można oglądać w Vitra Design Museum w niemieckim Weil am Rhein. Zaprezentowano na niej szeroki przegląd współczesnych projektów kolektywnego budownictwa z Europy, Azji i Stanów Zjednoczonych oraz przykłady historyczne: dziewiętnastowiecznych reformatorów, falanstery Charlesa Fouriera, kolonię Monte Vita w szwajcarskiej części Ticino, dwudziestowiecznych hipisów i squattersów, twórców sloganu „Make love, not lofts”: kooperatywy z lat 20., kopenhaską dzielnicę hipisów – Christianię, zuryską kooperatywę Karthago.

Nowa rola architekta

Idea wspólnego zamieszkiwania zyskuje dziś na znaczeniu wraz z rozpadem rodziny wielopokoleniowej, rosnącą liczbą samotnych osób starszych czy rodziców samotnie wychowujących dzieci czy zwiększającym się znaczeniem sharing-economy.

Najciekawszym elementem wystawy jest 21 wielkoskalowych makiet współczesnych realizacji, które razem „tworzą fikcyjne miasto do eksplorowania”. Projekty z Berlina, Zurychu, Los Angeles, Tokio i Wiednia powstały w biurach architektonicznych całego świata: einszueins architektur, Heide & von Beckerath, Michael Maltzan Architecture, ON design partners, pool Architekten, Ryue Nishizawa. Charakteryzuje je wyjątkowa estetyka będąca pochodną ograniczonych budżetów i wyzwań, jakie stawia przed architektem budownictwo kolektywne. Przestrzenie prywatne i publiczne nie są tam tak wyraźnie oddzielone, podobnie zatarciu ulega granica między strefą miejską a domową.

Trzecim elementem wystawy jest model 1:1 apartamentów-klastrów, do których zwiedzający mogą wejść i zapoznać się bezpośrednio z tą formułą. Jej ekonomiczna strona, nowe możliwości finansowania, partnerstwa publiczno-prywatne przeanalizowane zostały na przykładach wiedeńskiej Sargfabrik, Zwicky-Süd w Zurychu, La Borda w Barcelonie, R50 w Berlinie oraz Apartamentu z małą restauracją w Tokio. Jednym z rozwiązań, zastosowanym w Kalkbreite w Zurychu, jest przeznaczenie części przestrzeni na funkcje komercyjne jak kino, supermarket, kawiarnie i restauracje, przychodnie, biura oraz ogólnodostępny plac zabaw. Wystawa pokazuje, jak nienastawione na zysk budownictwo mieszkalne potrafi zmieniać rynkowy system oraz jak zmienia się rola architekta, który uczestniczy w oddolnej rewolucji i świadomie kształtuje nie tylko krajobraz zabudowany, ale też jego społeczne konsekwencje.