Czujnik dymu. Rodzaje i sposób działania czujników dymu. Dlaczego należy i warto je mieć w domu lub mieszkaniu

Według danych oficjalnych mniej niż jeden na pięciu Polaków ma czujnik dymu w domu lub mieszkaniu. A w Polsce pożarów domów i mieszkań jest prawie 30 000 rocznie. Żeby uniknąć zagrożenia ogniem, który bardzo szybko może zniszczyć nasz dom i zagrozić życiu naszemu i naszej rodziny, warto zastosować czujniki dymu.

Zbliża się jesień i zima, a wraz z nimi rozpoczyna się sezon grzewczy. W wielu domach wciąż działają tradycyjne piece lub kotły na paliwo stałe. Żeby szubko wykryć zagrożenie pożarem, warto wyposażyć kotłownię w czujnik dymu. Co trzeci pożar wybucha w mieszkaniach, a więc tam, gdzie nie ma urządzeń grzewczych tego typu. Czujnik dymu przyda się w każdym pomieszczeniu domu i mieszkania, ponieważ wykrywa dym unoszący się z wadliwej instalacji elektrycznej, źle działającej kuchenki lub po prostu palącej się patelni lub spalonego czajnika.

Według statystyk Straży Pożarnej najczęstszym powodem pożaru w domu lub mieszkaniu są usterki podczas działania i błędy w eksploatacji urządzeń grzewczych, np. kotłów, pieców, podgrzewaczy wody, kuchenek gazowych i elektrycznych itp. Pożar może wywołać niedopałek papierosa, czajnik pozostawiony na działającej kuchence, spięcie w instalacji elektrycznej. Jednym z pierwszych objawów powoli rozwijającego się pożaru jest smuga dymu, która niedostrzeżona może szybko się rozwinąć w tlący się ogień, a potem wybuchnie pożar.

Groźny dym

Dym jest pierwszym objawem nadchodzącego pożaru. Zawiera cząsteczki dwutlenku węgla i tlenku węgla, które są bezwonne. Po 2-3 minutach wchłaniania czadu człowiek traci przytomność. Większość ofiar pożarów umiera wskutek zaczadzenia. Dlatego tak ważne jest wyposażenia domów i mieszkań w czujniki dymu.

Czujnik dymu

Czujniki dymu są niewielkimi urządzeniami, które mocuje się na suficie. Mają zasilanie z baterii lub akumulatora, więc nie wymagają podłączenia do prądu. Najlepiej wybierać takie, które będą działać jak najdłużej, np. 10 lat. To urządzenia niezwykle lekkie, dlatego są proste do instalacji. Większość czujników dymu ma na spodzie taśmę klejącą, więc wystarczy zdjąć pasek ochronny i mocno przytknąć czujkę do sufitu. Po oderwaniu dłoni czujnik jest już trwale zamocowany. Niektóre urządzenia mogą mieć dodatkowe otwory montażowe i dołączone wkręty do mocowania. Wybierając czujnik dymu warto sprawdzić warunki, w jakich może być eksploatowany, to jest maksymalną wielkość kontrolowanej powierzchni, zakres temperatury i poziom wilgotności w pomieszczeniu.

Czujnik dymu ma sygnalizator dźwiękowy albo w postaci kolorowej diody. W chwili wyczucia dymu zaczyna wyć syrena o głośności mniej więcej 80 dB lub migać kolorowa dioda. W wielu urządzeniach zielona dioda oznacza stan normalny, a czerwona - wykrycie dymu.

Czujnik dymu jest urządzeniem technicznym, ale nie zawsze musi tak wyglądać. Najwięcej znajdziemy urządzeń o plastikowej obudowie w kolorze białym, na której widać przycisk włącz-wyłącz, test, diodę sygnalizacyjną, otwory, przez które jest emitowana wiązka kontrolna, wpada powietrze i działają detektory. Ale są też czujniki dymu, przy których projektowaniu zatrudniono czołowych dizajnerów. A produkty przez nich sygnowane nie kojarzą się z techniką, tylko mają np. wygląd niewielkiej kolorowej poduszeczki tkwiącej na suficie. Czujnik dymu może zostać nagrodzony najbardziej prestiżowymi nagrodami w dziedzinie dizajnu, np. Red Dot Award.

Czujnik dymu: zasada działania

Najwięcej znajdziemy na rynku czujników optycznych, które są polecane jako najbardziej skuteczne. Czujki optyczne (fotoelektryczne) działają dzięki wykorzystaniu zjawiska absorpcji (pochłaniania) światła lub jego dyspersji (rozpraszania). W absorpcyjnych czujkach optycznych emiter wysyła wiązkę promieniowania podczerwonego, które trafia do odbiornika. Gdy w pomieszczeniu pojawi się dym, część promieniowania zostanie zaabsorbowana. W takiej sytuacji układ elektroniczny w czujniku zarejestruje różnicę między promieniowaniem wysłanym a odebranym i uruchomi alarm.

Czujnik optyczny dyspersyjny działa, określając stan powietrza, które znajduje się wewnątrz niego. Gdy do czujnika dostanie się dym, wiązka promieniowania podczerwonego ulega zakłóceniu, co wywołuje alarm. Najbardziej skuteczne są fotoelektryczne czujki z dwoma odbiornikami, które włączają alarm, dopiero gdy dym zostanie zarejestrowany przez oba.

Czujniki jonizacyjne (izotopowe) są mniej popularne ze względu na wykorzystanie materiałów promieniotwórczych. Są to jednak urządzenia bezpieczne, ponieważ działanie promieniowania alfa zanika już w odległości kilku metrów od czujnika. Mają dwie komory, w których znajduje się niewielka ilość materiału promieniotwórczego, np. izotopu ameryku. W jednej komorze jest odizolowane od zewnątrz powietrze odzwierciedlające stały skład atmosfery. W drugiej komorze następuje wymiana powietrza, które krąży w danym pomieszczeniu. Jest to komora jonizacyjna z dwiema elektrodami o stałym napięciu, między którymi stale przepływają jony. Pojawienie się dymu zmienia stan koncentracji jonów i zaburza ich przepływ. Jest to sygnał do uruchomienia alarmu.

W niektórych urządzeniach łączy się oba rodzaje detektorów. Uważa się, że czujki jonizacyjne działają szybciej, a optyczne lepiej wykrywają ogień. Na rynku jest bardzo dużo czujników dymu o dodatkowych funkcjach. Można wybrać np. czujnik dymu i czadu albo czujnik dymu i wysokiej temperatury.

Jak kupować czujnik dymu?

Należy przede wszystkim dobrać czujnik dymu do wielkości pomieszczenia, w którym będzie użytkowany. W wielkich otwartych salonach może być potrzebne kilka czujników. Ważna jest długość działania baterii, ale także sygnalizator niskiego poziomu jej naładowania. Jeśli mamy w domu instalację alarmową, najlepiej wybierać czujki, które można włączyć w dany system, np. Z-Wave lub Wi-Fi 2.

Ponieważ na rynku jest bardzo dużo urządzeń tego typu, warto wybierać te, które przeszły testy w rzeczywistych warunkach pożaru prowadzone w jednostkach badawczych i mają odpowiednie certyfikaty. Najlepiej wybierać urządzenia, które mają funkcję Test. Po naciśnięciu guzika możemy sprawdzić, czy czujka działa. Warto robić od czasu do czasu takie sprawdzenie stanu urządzenia. Uspokojeni posiadaniem czujników dymu, możemy nie zareagować na zagrożenie, a od ich sprawnego działania zależy nasze bezpieczeństwo.

Anna Kazimierowicz