Styl Ludwika Filipa. Jak rozpoznać meble i antyki? ZDJĘCIA
Jak rozpoznać meble i inne antyki w stylu Ludwika Filipa, który bywa nazywany drugim rokokiem? Wpływy pierwszego rokoka, czyli stylu Ludwika XV, są tu rzeczywiście wyraźne, jednak popularny „Ludwik Filip” to estetyka odrębna, bardzo charakterystyczna i... do dziś niezmiernie lubiana.
Autor: Jean-Pierre Dalbéra, CC-BY-SA 2.0
Wnętrze w stylu Ludwika Filipa. Przy kominku fotel wolter, w rogu meridienne. Charakterystyczne kabriolowe nóżki krzeseł.
Spis treści
- Styl Ludwika Filipa: najważniejsze cechy mebli
- Styl Ludwika Filipa: formy mebli, dekoracje, materiały
- Poznaj też pierwsze rokoko – styl Ludwika XV >>
- Krzesła, fotele i kanapy: antyki w stylu Ludwika Filipa
- Stoły, stoliki i biurka: antyki w stylu Ludwika Filipa
- Szafy, szafki i komody: antyki w stylu Ludwika Filipa
- Pozostałe meble ludwikowskie: Ludwik XIV, Ludwik XV, Ludwik XVI >>
Styl Ludwika Filipa rozwijał się we Francji w latach 1830-1848, w okresie zwanym Monarchią Lipcową. Po tzw. „Trzech dniach chwały”, czyli rewolucji, która udaremniła podjętą przez Karola I próbę przywrócenia absolutyzmu, nastała złota epoka wielkiej burżuazji. To właśnie jej smak estetyczny i aspiracje – a nie, jak w poprzednich epokach, gust arystokracji i szlachty – wyraża styl Ludwika Filipa, mimo zgrabnej linii ciężki, bardzo ozdobny, skoncentrowany na reprezentacyjności nawet kosztem funkcjonalności i komfortu użytkowania. Jak rozpoznać meble w stylu Ludwika Filipa?
Styl Ludwika Filipa: najważniejsze cechy mebli
Historycy meblarstwa wskazują, że styl Ludwika Filipa we Francji stanowi przedłużenie i rozwinięcie stylu Restauracji (Restauration), czyli tamtejszego odpowiednika Biedermeieru, silnie naznaczonego jednak wpływami tradycji klasycyzmu. Podkreśla się przy tym, że z tamtej estetyki styl Ludwika Filipa bierze czyste, wyraziste linie, ale nie elegancję. Co więcej, w swym oryginalnym, francuskim wydaniu styl Ludwika Filipa zdradza tendencje historyzujące – nawiązuje do sztuki użytkowej epoki rokoka, ale też renesansu, baroku w duchu Ludwika XIII czy nawet gotyku.
W Polsce (i w ogóle w Europie Środkowej) styl Ludwika Filipa znamy w nieco bardziej jednorodnej postaci. Meble ludwikowskie kojarzymy przede wszystkim z kabriolowymi, czyli esowato wygiętymi nóżkami – rodem ze stylu Ludwika XV, jednak zdecydowanie masywniejszymi od rokokowych, bo i dźwigającymi ciężki korpus mebla. Właśnie taki rys stylistyczny miały popularne i cenione do dziś tzw. meble simmlerowskie, które reprezentują nasz rodzimy, nadwiślański wariant stylu Ludwika Filipa. We Francji tymczasem i wśród samych tylko nóżek mebli w stylu Ludwika Filipa panowała pewna różnorodność, wypływająca z twórczej fantazji projektantów i stolarzy.
Styl Ludwika Filipa: formy mebli, dekoracje, materiały
Choć styl Ludwika Filipa nie aspirował do nowatorstwa ani estetycznego, ani funkcjonalnego, zdołał wytworzyć kilka charakterystycznych typów mebli. Najważniejszym z nich jest fauteuil crapaud, u nas znany jako fotel napoleonka (przez skojarzenie ze stylem Napoleona III). Kolejnym – commode-toilette, czyli mebel do porannej i wieczornej toalety, o którym kilka słów niżej.
Rozwój przemysłu meblarskiego, który w II ćwierci XIX wieku zaczynał stanowić silną konkurencję dla tradycyjnego rzemiosła, skutkował tworzeniem dłuższych serii niemal identycznych mebli – ze szkodą dla zdobnictwa. Mimo całej różnorodności stylu Ludwika Filipa nie tylko formy mebli, ale i ornamenty okazują się bardzo powtarzalne. Ich zasób bazuje na gzymsach (niekiedy też tralkowych balustradkach), esowatych konsolkach i ślimacznicach oraz palmetach i innych stylizowanych motywach roślinnych.
Materiały, na których bazowało meblarstwo w epoce Ludwika Filipa, to mahoń, palisander, heban i drzewo różane w ich naturalnym kolorycie podkreślonym przez politurę, a z gatunków europejskich – grusza i buk. Meble zdobiono przeważnie snycerką, eksponowano też dekoracyjne walory usłojenia drewna, co jest widoczne zwłaszcza w meblach dekoracyjnie fornirowanych.
Poznaj też pierwsze rokoko – styl Ludwika XV >>
Czytaj i oglądaj: Jak rozpoznać meble w stylu Ludwika XV? >>
Czytaj i oglądaj: Jak ewoluowało rokoko? >>
Autor: Andreas Praefcke, domena publiczna
Meble prowincjonalne w stylu Ludwika XV. Uwagę zwraca niska precyzja opracowania dekoracji snycerskiej fotela oraz brak okuć na skrzyni sekretarzyka.
Krzesła, fotele i kanapy: antyki w stylu Ludwika Filipa
Meble do siedzenia reprezentujące styl Ludwika Filipa są bardzo masywne (stąd zwyczaj wyposażania je w kółeczka), ale też bardzo wygodne – a to za sprawą nieznanych wcześniej sprężynowych siedzisk; sprężyny tapicerskie wynaleziono w 1826 roku w Anglii, skąd szybko trafiły na kontynent. Krzesła w stylu Ludwika Filipa cechuje gięta linia ramy oraz krzywoliniowe oparcie, równie często tapicerowane, co ażurowe. Przednie nogi najczęściej są esowate, rzadziej proste, wówczas ozdobnie toczone. Tylne nogi, o przekroju prostokątnym, mają przeważnie formę szablastą.
Fotele w stylu Ludwika Filipa najczęściej powtarzają formy krzeseł o pełnej tapicerce, wyposażone są jednak w tapicerowane podłokietniki – ażurowe lub pełne. Typem fotela bardzo charakterystycznym dla tego stylu jest tzw. wolter (nazwany tak od słynnego filozofa, który cenił ten model za wygodę) – niski i głęboki fotel o bardzo wysokim, wygodnie profilowanym zaplecku. Kanapy w stylu Ludwika Filipa są przeważnie dwu- lub trzymiejscowe, ukształtowane analogicznie jak fotele, wraz z którymi tworzyły komplety mebli salonowych koncentrowanych wokół stolika do kawy. We Francji popularne były sofy w całości tapicerowane (bez widocznej ramy i z ukrytymi nóżkami); w Polsce właściwie nie spotyka się innych niż te, w których i siedzisko, i oparcie ma oprawę w postaci drewnianej ramy o fantazyjnie giętej linii i bogatej snycerce.
Nie mniej od nich popularne w epoce Ludwika Filipa były także meridiennes, czyli asymetrycznie ukształtowane kanapy przypominające nieco szezlong, przeznaczone dla jednej osoby. Korzystały z nich głównie damy, przybierając wygodną pozycję półleżącą. Takie meble, zawsze bardzo dekoracyjne, są świetnym dodatkiem także do współczesnego wnętrza – kontrapunktem dla modnej prostoty i znamieniem luksusu.
Stoły, stoliki i biurka: antyki w stylu Ludwika Filipa
Blaty stołów i stolików w stylu Ludwika Filipa często mają kształt okrągły lub owalny. Stoliki i mniejsze stoły – właściwie wszystkie poza jadalnianymi – najczęściej miały podstawę w formie słupka (rzadziej pary lub grupy trzech), opartego z kolei na fantazyjnie opracowanych, bogato dekorowanych nogach, co w sumie tworzyło ekspresyjną, przyciągającą spojrzenia rzeźbę. Przykłady takich mebli zawiera nasza galeria.
Warto zaznaczyć, że charakterystyczne dla epoki pragnienie komfortu skutkowało wytworzeniem szeregu najróżniejszych stolików i stoliczków w stylu Ludwika Filipa, mających różne konkretne funkcje, jak niciak, stolik pomocniczy do jadalni, stolik nocny (przeważnie okrągły), stolik do czesania (z lusterkiem w odkładanym blacie) i stolik do golenia się (z ukrytym pod blatem miejscem na miednicę). Każdy z takich antyków we współczesnym wnętrzu może znaleźć nowe zastosowanie – nie tylko dekoracyjne. Biurka w stylu Ludwika Filipa mogą być oparte na szafkach lub na nogach – najczęściej toczonych. Nie mniej od nich popularne w XIX wieku były różnego typu sekretarzyki i sekretery (m.in. zamykane żaluzją), dziś szczególnie cenione za zgrabną formę.
Szafy, szafki i komody: antyki w stylu Ludwika Filipa
Szafy, szafki i komody w stylu Ludwika Filipa są masywne – również przez to, że zamiast na nóżkach, najczęściej oparte są na litych cokołach, a zwieńczone gzymsem. W komodach gzyms ten najczęściej kryje najwyższą szufladę. Blaty mebli w stylu Ludwika Filipa wykonywane są i z drewna, i z kamienia, przeważnie marmuru. Drewniane zwykle cechuje ozdobnie układany fornir.
Większość mebli ludwikowskich do przechowywania wykonanych w stylu Ludwika Filipa powtarza rozwiązania funkcjonalne znane w poprzednich epokach. Okres ten wypracował jednak i nowy typ komody, znany jako commode-toilette. Analogicznie do stolika toaletki i stolika do golenia, pod odkładanym drewnianym blatem kryje się drugi, kamienny, który stanowi bezpieczną bazę dla czynności toaletowych.
Pozostałe meble ludwikowskie: Ludwik XIV, Ludwik XV, Ludwik XVI >>
Popularne „ludwiki” czy meble ludwikowskie reprezentują szereg zróżnicowanych estetyk – barokową, rokokową, klasycystyczną. Poznaj je bliżej!
Autor: Coyau/Wikimedia Commons/CC-BY-SA-3.0
Baldachim w stylu Ludwika XIV. Bogactwu dekoracji snycerskiej towarzyszy bardzo formalne wykorzystanie tkaniny.
Autor: serwis prasowy Gutek Film
Kadr z filmu Kochanica króla.
Autor: Ian McKellar, CC-BY-SA 2.0
Reprezentacyjny salon ze złoconymi meblami w stylu Ludwika XVI w paryskiej rezydencji-muzeum Nissim de Camondo. Meble i poszczególne ozdobne drobiazgi reprezentują już pierwszą fazę klasycyzmu, jednak gobeliny w obiciach foteli, kanap, parawanu i ścian, a także ogólna tendencja do dekoracyjności, to duch baroku.
Autor: archiwum
Antyki w mieszkaniu z małą kuchnią nie muszą wyglądać ciężko. Jedlolita biel ścian i frontów kuchennych zdecydowanie odciążyła masyw drewnianych mebli. Fot. M. Bykowski
Autor: agencjafree/living4media
Dekoracyjne gobeliny to prawdziwe dzieła sztuki. Świetnie prezentują się w eleganckim salonie w stylu klasycznym.
