Balustrady przy schodach. Z czego i jak je wykonać? Drewno, metal i...
Współcześnie balustrada przestała pełnić wyłącznie swoją podstawową funkcję, czyli zabezpieczenia schodów. Oryginalne formy i wyszukane kształty, które może przybierać, nietypowe materiały, z których może być wykonana, sprawiają, że staje się wyjątkową ozdobą. Jedna rzecz się nie zmieniła: balustrada wciąż powinna nawiązywać do kształtu schodów i charakteru wnętrza.
Spis treści
- Balustrada schodów dobrze dobrana
- Balustrada schodów – części składowe
- Balustrada schodów – liczy się materiał
Efektowna, sprawiająca wrażenie unoszącej się w powietrzu balustrada powoduje, że schody też wyglądają jakby lewitowały. Z kolei taka ciężka, masywna z reguły zmniejsza optycznie pomieszczenie. Kiedy chcemy schodom o prostej konstrukcji nadać bardziej wyrafinowany styl, wystarczy wybrać balustradę bogato zdobioną.
Balustrada schodów dobrze dobrana
Balustrada może zmienić i charakter schodów, i wnętrza. Jeśli planujemy przypisać jej taką rolę, warto wykonać balustradę na zamówienie. Do klasycznego wnętrza będzie pasowała balustrada z drewna, z frezowanym pochwytem opartym na toczonych tralkach. Dobrze będą również wyglądały balustrady schodów wykonane z patynowanej stali, toczone, kute lub rzeźbione. Z lekkich wizualnie słupków i napiętych pomiędzy nimi stalowych linek lub prętów można uzyskać balustradę dyskretną i delikatną, która doskonale wpisze się w nowoczesne, minimalistyczne wnętrze. Prosta i nowoczesna balustrada może równie ciekawie prezentować się i w stylowym pomieszczeniu.
Balustrada schodów – części składowe
Najważniejsze są słupki nośne, czyli tralki, które odpowiadają za stabilność balustrady schodów. Do nich mocuje się poręcz zwieńczającą balustradę i wypełnienie. Tralki wykonuje się najczęściej z metalu lub z drewna. Te z drewna częściej mają wyrafinowane kształty. Te metalowe są zwykle prostymi rurkami, kątownikami lub prostokątnymi słupkami. Poręcz (pochwyt) powinna mieć średnicę zbliżoną do okręgu (około 7 cm). Spotyka się także poręcze o przekroju prostokątnym oraz w kształcie delty. Najczęściej wykonuje się je z drewna, metalu i tworzyw sztucznych, na przykład twardego PCW wzmocnionego szklanym włóknem. Poniżej poręczy głównej można zamontować na wysokości 60 cm dodatkową poręcz pośrednią – takie rozwiązanie jest wygodne dla dzieci. Wypełnienie balustrady może być ażurowe, np. z pionowych tralek, poziomych listw, kształtowników lub stalowych linek.
Balustrada schodów – liczy się materiał
Materiał zastosowany do wykonania balustrady schodów zawsze musi być dopasowany do wykończenia stopni i podstopnic oraz kształtu schodów i ich usytuowania.
Balustrada schodów wykonana z drewna
Drewno wciąż jest najchętniej stosowanym materiałem do wykonywania balustrad schodów. Jego naturalne ciepło nadaje wnętrzu przyjazny, domowy charakter, poza tym świetnie dopasowuje się do każdego wystroju. Drewno można łączyć z innymi materiałami, jest plastyczne i łatwo je pomalować na dowolny kolor. Najczęściej na balustrady wybierane jest sosnowe, dębowe, bukowe, jesionowe i wiązowe. Od lat coraz popularniejsze staje się też drewno egzotyczne, np.: ipe, merbau, teak i bambus – ich oryginalne usłojenie, piękne odcienie kolorystyczne, a jednocześnie większa odporność na uszkodzenia mechaniczne sprawiają, że dobrze sprawdza się we wnętrzach. Z drewna można wykonać wszystkie elementy balustrady schodów: słupki, poręcze, wypełnienia. Stosowane są proste deski, elementy gięte, rzeźbione, toczone, frezowane. Duże możliwości daje drewno gięte, szczególnie w przypadku schodów o nietypowych kształtach, z licznymi zakrętami i załamaniami, gdzie użycie drewna niegiętego wymagałoby dużej liczby połączeń. Najczęściej są z tego samego drewna, którym wykończono stopnie schodów lub podstopnice.
Balustrada schodów wykonana z metalu
Nie każdemu może odpowiadać chłód, jakim emanuje metalowa balustrada schodów. Za to, podobnie jak drewno, metal świetnie łączy się z innymi materiałami, przede wszystkim z drewnem, szkłem czy żelbetem. Metal jest plastyczny, można z powodzeniem go wyginać i kształtować na różne sposoby, dobrze się nadaje na wszystkie elementy balustrady. Powierzchnia metalu może być szlifowana, polerowana, żłobiona lub malowana. Do niedawna najbardziej popularne były balustrady mosiężne, które nadal sprawdzają się we wnętrzach nawiązujących wystrojem do dawnego stylu. Jednak łatwo pokrywają się charakterystyczną brązowo-zieloną patyną, więc trzeba je często polerować, co może być kłopotliwe. Rozwiązaniem może być pokrycie ich warstwą bezbarwnego lakieru, lecz jest on nietrwały, może z czasem pękać, łatwo się też rysuje. Droższą, ale także niezbyt trwałą metodą, jest pokrycie balustrady mosiężnej mikronową warstwą złota, które z czasem jednak się wyciera. W nowoczesnych wnętrzach stosuje się balustrady aluminiowe lub stalowe, które można pomalować na wybrany kolor lub pokryć powłoką chromoniklową. Szczególnie szlachetnie wygląda szlifowana stal – jest matowa, więc nie widać na niej zarysowań. Z kolei błyszcząca stal polerowana jest bardziej podatna na uszkodzenia i zarysowania, z czasem matowieje, a do tego jest droższa od szlifowanej. Obecnie najczęściej wybieranym metalem na balustrady jest stal kwasoodporna w formie rurek o różnych przekrojach.
Balustrada schodów wykonana ze szkła
Szklana balustrada schodów jest jakby niezauważalna, jest w stanie dodać lekkości nawet ciężkim schodom. W dodatku nie zmniejsza optycznie pomieszczeń, nie przytłacza ich. Szklane balustrady pasują najlepiej do schodów we wnętrzach nowoczesnych, choć w zależności na jaki rodzaj się zdecydujemy – np. przezroczyste lub matowe, przyciemniane, rowkowane, z nadrukiem, a także kolorowe – mogą stać się doskonałym dopełnieniem także aranżacji o innym charakterze. Szklane elementy są dostępne w formie giętej lib płaskiej. Wypełnieniem przestrzeni pomiędzy elementami balustrady mogą być także niewielkie przeszklenia witrażowe, które nadadzą jej bardziej tradycyjny wygląd. Na balustrady najlepiej wybierać szkło klejone, czyli warstwowe, hartowane lub zbrojone. Najbezpieczniej wykorzystywać szkło bezodpryskowe, które pozwala do minimum ograniczyć ryzyko skaleczenia (nawet po jego uszkodzeniu nie tworzą się odpryski szkła).
Balustrada schodów wykonana z żelbetu, cegły, płyty kartonowo-gipsowej i innych płyt
Balustrady schodów wykonane z żelbetu, płyty gipsowo-kartonowej, płyt drewnianych i drewnopochodnych, cegieł, bloczków betonowych oraz kamiennych są dobrym sposobem na oddzielenie schodów od wnętrza, jeśli nie chcemy chować ich w odrębnej klatce schodowej. Najlepiej sprawdzą się w przestronnych wnętrzach jako wykończenie szerokich schodów. Tego rodzaju balustrady schodów są bezpieczne, ale mogą też wnętrze zaciemniać, zmniejszać je optycznie, więc konieczne może być sztuczne doświetlenie schodów.
Autor: Andrzej Szandomirski
Balustrada schodów powinna mieć wysokość min. 90 cm na całej długości biegu i co najmniej 1 m na podestach. Odstęp pomiędzy tralkami nie powinien być większy niż 12 cm.
