100 lat Bauhausu. Jak styl Bauhaus zmienił design i projektowanie wnętrz?

Termin Bauhaus pochodzi od niemieckich słów: „bauen” oznaczającego „budować” oraz „Haus” – „dom”, i nawiązuje do „Bauhütte” – strzechy, czyli średniowiecznego zespołu rzemieślników i pracowników budowlanych. Bauhaus to przede wszystkim nazwa uczelni, której działalność (1919-1933) przypada na czas trwania Republiki Weimarskiej. Pomimo krótkiego okresu istnienia – zaledwie 14 lat, uznawana jest za najważniejszą uczelnię artystyczno-rzemieślniczą XX wieku. W tym czasie trzykrotnie zmieniała siedzibę oraz dyrekcję. Poznajmy dzieje Bauhausu – kamienia milowego w historii światowego designu.

Historia Bauhausu – powstanie szkoły w Weimarze

Bauhaus powstał 100 lat temu z połączenia Wyższej Szkoły Sztuk Pięknych (Kunsthochschule) i Szkoły Rzemiosła Artystycznego (Kunstgewerbeschule). Mariaż techniki ze sztuką od początku stał się charakterystycznym elementem kształcenia. Uczelnia została założona w Weimarze przez modernistycznego architekta Waltera Gropiusa, który pełnił funkcję jej dyrektora. Szkoła zapewniała szeroki wachlarz zajęć teoretycznych i praktycznych – począwszy od kursu dotyczącego formy, kolorów, materiałów, konstruktywizmu poprzez praktyczne zajęcia z rysunku, ceramiki, rzeźby, obróbki metalu czy drewna. Jednym z pierwszych sukcesów Bauhausu była duża liczba zwiedzających wzorcowy dom – Haus am Horn – przygotowany na wystawę podsumowującą 4 pierwsze lata nauki.

..  Kuchnia frankfurcka, czyli geneza nowoczesnej kuchni >>>

Bauhaus w Dessau

Z przyczyn politycznych w 1925 roku siedziba Bauhausu została przeniesiona do miejscowości Dessau. Wybudowano tam nowy gmach uczelni zaprojektowany przez Waltera Gropiusa – zespół składający się z budynków szkoły, modelarni, akademika. Obiekt ten stał się najważniejszym przykładem architektury Bauhausu, jego dziełem programowym. Kierownikiem budowy był Ernst Neufert – jeden z pierwszych studentów Bauhausu, nauczyciel akademicki tej samej uczelni, a także późniejszy autor monumentalnego „Podręcznika projektowania architektoniczno-budowlanego”. Budynek Bauhausu w Dessau posiadał zaskakujące na ówczesne lata rozwiązania funkcjonalne i nowości technologiczne. Wymienić należy między innymi: żelbetową konstrukcję, trzykondygnacyjną stalową ścianę kurtynową, poziome pasy okien, narożniki bez widocznych elementów nośnych, płaskie dachy, gładko tynkowane (pozbawione dekoracji), malowane na biało i jasnoszaro elewacje. W 1928 roku Waltera Gropiusa zastąpił na stanowisku dyrektora szwajcarski architekt Hannes Meyer.

100 lat Bauhausu
Autor: Gunter Lepkowski © VG Bild-Kunst Bonn 2019 Zaparzacz do herbaty MT 49, proj. Marianne Brandt (1924), Bauhaus-Archiv Berlin

Bauhaus w Berlinie

W ostatnich dwóch latach działalności Bauhaus został przeniesiony do Berlina. Uczelnia funkcjonowała jako prywatna szkoła ostatniego dyrektora, wielkiego architekta i przedstawiciela architektury modernistycznej i minimalistycznej – Ludwiga Mies van der Rohe, autora aforyzmu „mniej znaczy więcej”. W 1934 roku Bauhaus został zamknięty przez nazistów. Większość architektów – zarówno nauczyciele akademiccy, jak i adepci – opuściła Berlin, przenosząc się między innymi do Stanów Zjednoczonych czy Tel Awiwu. Kontynuowali tam projekty modernistycznych budynków, które możemy oglądać w tych ośrodkach do dzisiaj.

Styl Bauhaus

Uczelnia miała wielki wpływ na architekturę budynków, ich wnętrz oraz wyposażenia. Idee stworzone przez Bauhaus zapoczątkowały nowy prąd w niemieckim modernizmie. Przez niektórych Bauhaus bywa uznawany za osobny styl, dla pozostałych zbyt duża różnorodność uniemożliwia określenie jednolitego kierunku architektonicznego. Uczelnia zacierała granice pomiędzy architektami, artystami, inżynierami i rzemieślnikami. Jednym z najważniejszych pojęć stała się funkcjonalność. Zawdzięczamy jej otwarty plan mieszkań, ergonomiczne dostosowanie przestrzeni (również do potrzeb psychologicznych człowieka). Meble zaprojektowane przez adeptów uczelni cechuje prostota, stanowią znane do dziś ikony designu, pomimo upływu lat wyglądają nowocześnie. Wśród nich wymienić należy fotel Barcelona projektu Ludwiga Mies van der Rohe czy fotel Wassily (model B3) zaprojektowany przez Marcela Breuera.

100 lat Bauhausu
Autor: Wikimedia Commons / licencja GFDL Fotel Barcelona, proj. Ludwig Mies van der Rohe (1929)