Datura, czyli anielskie trąby. Uprawa, pielęgnacja, zimowanie. Czy Datura jest szkodliwa?

Datura, brugmansja (Brugmansia) to wysoki, wieloletni krzew. Zwana jest trąbami anielskimi, nazwę zawdzięcza bardzo dużym kielichowatym kwiatom, które osiągają ponad 30 cm długości! Datura uwielbia słońce i wilgotne podłoże - wtedy kwitnie najlepiej. Datura zimuje we wnętrzach, nie przeżyje zimy na tarasie czy w ogrodzie.

Zobacz galerię 14 zdjęć

Autor: Getty Images

Brugmansia suaveolens.

Spis treści

1. Datura, brugmansja (Brugmansia)
2. Jak pielęgnować daturę?
3. Datura - nawożenie
4. Datura - rozmnażanie
5. Datura - zimowanie, przycinanie
6. Czy Datura jest szkodliwa, halucynogenna?
7. Datura - gatunki
8. Niesamowita Datura. Zdjęcia

Datura, brugmansja (Brugmansia)

Datura to szybko rosnąca roślina, dorastająca w polskich warunkach klimatycznych, zależnie od gatunku, odmiany i intensywności cięcia do 2–4 m wysokości. Rozrasta się szeroko, tworząc wysokie krzewy lub niewielkie drzewka o rozłożystej koronie. Jej pędy są mocne i grube, z czasem drewnieją i pokrywają się cienką oliwkowoszarą korą.

Pojedyncze liście na pędach ułożone są naprzemianlegle, na kilkucentymetrowych, masywnych ogonkach. Blaszki liściowe są duże (15–25 cm długości), zwykle jajowate, często o ząbkowanych brzegach (szczególnie u roślin młodych).

W czerwcu roślina wypuszcza pojedynczo z kątów liści bardzo duże, zwisające, okazałe, kielichowate kwiaty, osiągające nawet ponad 30 cm długości, złożone z zazwyczaj pięcioklapowego, lub pochwiastego, rurkowatego kielicha oraz trąbkowatej, barwnej korony (białej, kremowej, żółtej, łososiowej, różowej lub pomarańczowej – zależnie od gatunku i odmiany), z pięcioma ząbkowatymi wierzchołkami, wywiniętymi ku górze.

Kwiaty zwykle są pojedyncze, choć zdarzają się podwójne i pełne, często pachnące (zapach staje się intensywny po zmierzchu i słabnie rankiem, wraz ze wschodem słońca).

Jak pielęgnować daturę?

Datura najlepiej rośnie na żyznych, zasobnych, ale lekkich i przepuszczalnych glebach średniej wilgotności. Można ja uprawiać w specjalistycznym podłożu dla roślin balkonowych, ze sporą domieszką piasku lub bardzo drobnego żwiru. Doskonale rośnie w pełnym słońcu, gdzie zakwita najobficiej (ale pod warunkiem stałej dostępności wilgoci w podłożu). W półcieniu kwitnie mniej obficie. Najlepiej sadzić ją na wystawie południowej, południowo-wschodniej lub południowo-zachodniej.

Doskonale znosi letnie upały i ostre słońce, ale musi mieć stale wilgotne podłoże, dlatego podlewanie powinno być obfite, w upalne dni nawet dwa razy dziennie (wczesnym rankiem i wieczorem). Jej kwiaty i pędy mogą być uszkadzane przez silne wiatry, dlatego daturę najlepiej uprawiać na stanowiskach zacisznych i osłoniętych od wiatrów. Jeśli jest taka możliwość, podczas silnych letnich burz roślinę warto przestawić pod zadaszenie, aby osłonić ją przed silnym wiatrem i ulewnym deszczem.

Datura - nawożenie

Datura wymaga regularnego nawożenia, najlepiej specjalistycznymi nawozami dla datury, ale także nawozami dla kwitnących roślin balkonowych lub długo działającymi nawozami otoczkowanymi, dodawane do podłoża podczas wiosennego przesadzania roślin.

W przypadku dużych egzemplarzy nie przesadzamy ich, tylko wymieniamy w donicy wierzchnią warstwę podłoża, zastępując ją świeżym kompostem wymieszanym z niewielką ilością piasku. Zabieg ten poprawi nieco strukturę gleby i dostarczy roślinie wiosną cennych składników pokarmowych.

Datura doskonale nadaje się do uprawy w donicach na dużych balkonach i tarasach. Świetnie sprawdzi się też uprawiana w donicach w ogrodzie, zarówno jako reprezentacyjna roślina ustawiana pojedynczo w pobliżu wejścia, czy werandy, jak również w kompozycjach z innymi roślinami.

Datura - rozmnażanie

Daturę rozmnaża się generatywnie, przez nasiona (tylko czyste gatunki), ale w naszych warunkach klimatycznych jest to proces długotrwały i kłopotliwy, dlatego roślinę tę najlepiej rozmnażać wegetatywnie, przez wierzchołkowe zielne sadzonki pędowe, pobierane i ukorzenione latem, a zimą przechowane w jasnym pomieszczeniu o temperaturze kilkunastu stopni C.

Datura - zimowanie, przycinanie

Datura w polskich warunkach klimatycznych jest traktowana jako roślina wieloletnia. Ze względu na swoją niską mrozoodporność – nie przeżywa naszych zim, szkodzą jej już temperatury w granicach 0 st. C. Z tego powodu jesienią roślinę należy zimować w pomieszczeniach. Najpierw jednak należy ją przyciąć.

Najczęściej przycina się wszystkie zielone, niezdrewniałe pędy wraz z liśćmi (o ile są) do granicy ich drewnienia (m.in. aby ograniczyć powierzchnię transpiracji). Następnie roślinę przestawiamy do jasnego pomieszczenia o temperaturze 10–15 st. C. W takich warunkach roślinę przechowuje się do wiosny. Niekiedy liście opadają jesienią, ale zdarza się, że ich część pozostaje na roślinie – od tego zależy, jak intensywnie należy roślinę podlewać w okresie zimowym.

Jeśli roślinę zimujemy w stanie bezlistnym, można podlewanie ograniczyć do minimum (raz na miesiąc). Jeśli zaś na roślinie pozostaną liście, trzeba ją podlewać częściej, ale też niewiele i tylko wtedy, gdy podłoże dobrze przeschnie. W marcu roślinę przycinamy silnie, aby nabrała regularnego kształtu, przesadzamy do żyznego podłoża (najczęściej konieczna jest też większa donica) i zaczynamy nieco więcej podlewać.

Po kilku tygodniach powinna zacząć wypuszczać młode pędy i liście. Około połowy maja, po minięciu okresu wiosennych przymrozków roślinę zaczynamy wystawiać na coraz dłuższy okres na zewnątrz (stopniowo ją hartujemy), a na początku czerwca można ją wystawić na balkon, taras lub do ogrodu.

Czy Datura jest szkodliwa, halucynogenna?

Osoby eksperymentujące ze środkami odurzającymi najczęściej sięgają po brunatno-czarne nasiona bielunia dziędzierzawy, potocznie nazywane „haszyszem Targówka”. Wykazują one silne właściwości narkotyczne, za które odpowiadają alkaloidy tropanowe: hioscyjamina, atropina i skopolamina.

Porażają one zakończenia nerwów przywspółczulnych autonomicznego układu nerwowego, doprowadzając do pojawienia się niepokojących objawów. To właśnie nasiona wykazują najsilniejsze działanie narkotyczne i trujące, choć takie właściwości mają także pozostałe części rośliny.

Datura - gatunki

Do rodzaju Datura należy kilka gatunków podstawowych i mieszańców międzygatunkowych oraz liczne odmiany powstałe w wyniku ich krzyżowania. Rośliny te są blisko spokrewnione z rodzajem bieluń (Datura), stąd ich zwyczajowa, choć niepoprawna nazwa. Potocznie zwane są trąbami anielskimi. Najbardziej popularne w uprawie są:

• Brugmansia aurea (Datura aurea) – gatunek o nieco silniejszym wzroście (w sprzyjających, naturalnych warunkach nawet do 6 m wysokości) i kremowych lub jasnożółtych kwiatach,
• Brugmansia x candida – mieszaniec międzygatunkowy o białych (rzadziej różowawych lub kremowych) kwiatach, silnie pachnących po zmierzchu,
• Brugmansia x insignis – mieszaniec międzygatunkowy o nieco słabszym wzroście (do około 3 m wysokości) i białych kwiatach,
• Brugmansia sanguinea – gatunek o bardzo silnym wzroście i pomarańczowoczerwonych kwiatach z żółtym unerwieniem,
• Brugmansia suaveolens – gatunek o kwiatach żółtych, różowawych, ciemnoróżowych, białych lub kremowych, przyjemnie pachnących
• oraz ich liczne krzyżówki i odmiany, w tym również takie o pełnych kwiatach.

Niesamowita Datura. Zdjęcia

Zobacz galerię 14 zdjęć

Autor: Getty Images

Brugmansia suaveolens.

Agnieszka Mike-Jeziorska

Olga Kass