Cieszynianka wiosenna - Hacquetia epipactis = Dondia epipactis

Cieszynianka wiosenna to niska bylina z rodziny selerowatych (Apiaceae), na naturalnych stanowiskach występująca niezależnie w północno-wschodnich Włoszech, na Słowenii, w Chorwacji i w południowo-wschodnich Alpach austriackich oraz w Karpatach Zachodnich i przyległym niżu.

W Polsce cieszynianka wiosenna rośnie przede wszystkim na Pogórzu Cieszyńskim oraz rzadziej w innych rejonach kraju (Śląsk, Wyżyna Lubelska, płaskowyże Rybnicki i Głubczycki oraz w dolinie górnej Odry), gdzie porasta głównie lasy grądowe i łęgi. W naszym kraju jest objęta ścisłą ochroną gatunkową. W tym celu, na naturalnych stanowiskach jej występowania (głównie w okolicach Cieszyna) stworzono rezerwaty przyrody (m.in. ‘Lasek miejski nad Pucówką’, ‘Lasek Miejski nad Olzą’. ‘Kopce’, ‘Skarpa Wiślicka’, ‘Cieszynianka’, ‘Wodny Dół’). Roślina umieszczona na Czerwonej Liście Roślin i Grzybów Polski (2006).

Cieszynianka wiosenna tworzy niewysoką  (do 20 cm) rozetę odziomkowych, 3-5 dłoniasto złożonych  liści,  o długich ogonkach i ząbkowanych blaszkach, które wyrastają z przyziemnego kłącza.Żółte, drobne kwiaty pojawiają się jeszcze wiosna, w marcu, przed rozwojem liści i tworzą nietypowe, jak dla tej rodziny kwiatostany typu główka, podparte 5-7 efektownymi zielonkawymi podsadkami. Kwitnienie trwa do maja.

Cieszynianka wiosenna rośnie najlepiej w półcieniu, na żyznych i wilgotnych, ale przepuszczalnych glebach o odczynie obojętnym lub lekko zasadowym. Nie znosi suszy, powinna mieć stale lekko wilgotne podłoże, w okresie bezdeszczowym powinna być dodatkowo podlewana. Stosunkowo odporna na mróz, ale lepiej zimuje w miejscach osłoniętych i ciepłych. Strefa mrozoodporności - 5.Doskonała roślina na ocienione fragmenty ogrodów skalnych i alpinariów lub wiosenne rabaty.Rozmnaża się przez wysiew nasion, które wysiewamy bezpośrednio na miejsce stałe zaraz po zbiorze lub przez podział roślin pod koniec zimy , przed pojawieniem się pąków kwiatowych lub po kwitnieniu.

Agnieszka Mike-Jeziorska