Czerniec czerwony - Actaea rubra

Czerniec czerwony (ang. Red baneberry, Chinaberry, Doll’s Eye) to okazała bylina z rodziny jaskrowatych (Ranunculaceae). Pochodzi ze wschodniej części Ameryki Północnej, gdzie rośnie naturalnie w cienistych liściastych i mieszanych lasach, głównie na podmokłych stanowiskach i nad brzegami strumieni i rzek.

Czerniec czerwony rośnie dość intensywnie, osiągając do 60 cm wysokości i podobną średnicę. Tworzy dość gęste, zwarte kępy, złożone z licznych, słabo rozgałęzionych, wzniesionych pędów, wyrastających z podziemnego kłącza. Liście są długoogonkowe, duże, do 30 cm długości, podwójnie lub trójdzielnie pierzastozłożone z wielu grubo ząbkowanych listków. Młode liście są soczyście zielone, starsze – żywo zielone, na zimę cała część nadziemna rośliny zamiera. Na spodniej stronie liści widoczne są nerwy, pokryte licznymi włoskami.

Czerniec czerwony to roślina jednopienna. Kwiaty są promieniste, gwiazdkowate, złożone z licznych białych prątniczek 3–5mm długości i równie licznych pręcików. Działki kielicha dość szybko opadają. Kwiaty zebrane są w jajowate groniaste kwiatostany o pierzastym wyglądzie, wyrastające na szczytach pędów ponad liśćmi. Pod koniec lata na roślinie zawiązują się owalne, początkowo zielone, po dojrzeniu intensywnie czerwone, błyszczące, mięsiste, dekoracyjne owoce (jagody), osadzone na wysmukłych szypułkach. Każda jagoda ma na wierzchołku ciemną, drobną pozostałość po znamieniu słupka, wewnątrz zawiera wiele nasion.Czerniec czerwony jest rośliną trującą – wszystkie części zawierają ranunkulinę i protoanemorynę oraz drażniące olejki, których najwyższa zawartość jest w owocach i korzeniach. Spożycie już kilku jagód powoduje zaburzenia widzenia, problemy gastryczne i zaburzenia rytmu serca. Silne działanie toksyczne może być niebezpieczne dla dzieci już po spożyciu dwóch owoców. Pierwsze objawy zatrucia pojawiają się po około 30 minutach po spożyciu. Trudno jednak o przypadkowe zatrucia, ponieważ owoce są wyjątkowo gorzkie. Owoce nie są szkodliwe dla ptaków.

Czerniec czerwony najlepiej rośnie cienistych i półcienistych, wilgotnych stanowiskach, na żyznych, przepuszczalnych glebach o odczynie obojętnym lub lekko zasadowym. Roślina w polskich warunkach klimatycznych jest całkowicie mrozoodporna.

Czerniec czerwony to doskonała roślina ozdobna, polecana do ogrodów, parków i zieleni osiedlowej, wartościowa w założeniach o charakterze naturalistycznym. Szczególnie polecana na cieniste rabaty bylinowe i w towarzystwie ocieniających ją wilgociolubnych krzewów i drzew.Czerniec czerwony może być rozmnażany generatywnie (przez wysiew nasion) lub wegetatywnie (przez podział starszych, rozrośniętych kęp).

Agnieszka Mike-Jeziorska