Piwonia lekarska - Paeonia officinalis

Piwonia lekarska (ang. European Peony) to okazała bylina z rodziny piwoniowatych (Paeoniaceae). Pochodzi z południowej i wschodniej Europy, gdzie rośnie w swych naturalnych siedliskach na łąkach i w widnych lasach od Francji po Albanię.

Piwonia lekarska rośnie dość intensywnie, osiągając do 60 cm wysokości, przy podobnej średnicy. Tworzy dość gęste, zwarte, krzaczaste kępy, złożone z licznych, słabo rozgałęzionych, wzniesionych, dość sztywnych pędów, wyrastających z podziemnych bulwiastych kłączy.Długoogonkowe, duże (do 30 cm długości) liście ułożone są na pędach skrętolegle. Wierzchnia strona blaszek liściowych jest ciemnozielona, gładka i lekko błyszcząca, spodnia – jaśniejsza, o lekko sinawym zabarwieniu, matowa. Jesienią liście przebarwiają się na złocistożółto, na zimę część nadziemna rośliny zamiera.

Piwonia lekarska to roślina jednopienna. Duże kwiaty, złożone są z kilku okazałych płatków korony barwy różowej oraz licznych żółtych pręcików wewnątrz. Słupki są mięsiste, zielone. Kwiaty rozwijają się na przełomie maja i czerwca, na szczytach pędów, ponad liśćmi. Są owadopylne, chętnie odwiedzane przez pszczoły.Piwonia lekarska jest rośliną trującą. Wszystkie jej części zawierają toksyczne związki, trujące po spożyciu ich dużych ilości. Jednocześnie od ponad 2000 lat roślina ta jest uważana za leczniczą i stosowana w medycynie, szczególnie jako lek na padaczkę i specyfik wywołujący menstruację. Napar z wysuszonych płatków był stosowany jako środek przeciwkaszlowy i lek na żylaki, a sproszkowanych nasion używano jako przyprawy. Do dziś wyciągi z korzenia tej rośliny, w postaci preparatów homeopatycznych, ze względu na swe rozkurczowe właściwości, stosuje się przy dolegliwościach wątroby i zaburzeniach trawienia oraz w okresie połogu. Wyciągi sporządza się ze zbieranych jesienią, a następnie suszonych korzeni starszych roślin (minimum dwuletnich).

Piwonia lekarska nie znosi zalewania ani dłuższych okresów suszy. Najlepiej rośnie na słonecznych lub półcienistych stanowiskach, na żyznych, przepuszczalnych, średnio wilgotnych glebach o odczynie od lekko kwaśnego do lekko zasadowego. Na glebach piaszczystych silnie się rozrasta, ale słabo kwitnie, zaś na glebach ciężkich kwitnienie będzie obfitsze, ale wzrost rośliny będzie bardzo powolny. Roślina w polskich warunkach klimatycznych jest całkowicie mrozoodporna.

Piwonia lekarska może być rozmnażana generatywnie, przez nasiona wysiewane w chłodnych inspektach. Pamiętać jednak należy, że tak otrzymane rośliny zakwitną dopiero po minimum 4–5 latach. Nasiona najlepiej wysiewać bezpośrednio po zbiorze, jeszcze świeże, wtedy już po około 6 tygodniach można uzyskać ukorzenione młode siewki. Piwonię można także rozmnażać wegetatywne, przez podział starszych, rozrośniętych kęp roślin.

Agnieszka Mike-Jeziorska