Orliczka kreteńska - Pteris cretica

Orliczka kreteńska to gatunek paproci z rodziny orliczkowatych (Pteridaceae). Dziko rośnie w wielu krajach Europy, Azji, Ameryki Środkowej i Afryki. W wielu krajach, także w Polsce, sprzedawana jest przede wszystkim jako dość łatwa w uprawie roślina doniczkowa.

Zobacz galerię 3 zdjęcia

Autor: Konrad Kalbarczyk

Orliczka kreteńska

Orliczka kreteńska tworzy wzniesione kępy, złożone z licznych, odziomkowych, długoogonkowych liści wyrastających z podziemnego kłącza. Liście osiągają 30–40 cm długości i są złożone z kilku dość dużych, podłużnych listków. Orliczka wytwarza dwa rodzaje liści: płone (trofofile) – mniejsze i często łukowato wygięte lub przewieszające się oraz zarodnionośne (sporofile) – większe i sztywno wzniesione. Na brzegach ich spodniej strony powstają zarodnie z drobniutkimi, osypującymi się po dojrzeniu zarodnikami.Orliczka kreteńska, podobnie jak większość paproci, lubi miejsca półcieniste. Toleruje też cień, a nie znosi bezpośredniego nasłonecznienia. Najlepiej rośnie na parapecie okna północnego, północno-wschodniego lub północno-zachodniego. Można ja także ustawić w głębi pomieszczenia, którego okna wychodzą na wschód lub zachód. Orliczka kreteńska lubi wysokie stężenie pary wodnej w powietrzu, dlatego bardzo dobrze będzie się czuła w łazience lub w kuchni (ale z dala od urządzeń gazowych, bo nie toleruje ich wyziewów). Aby zwiększyć wilgotność powietrza wokół rośliny można ją często spryskiwać odstaną wodą, co przy okazji pomoże w utrzymaniu liści w czystości (nie znosi nabłyszczania). Można też doniczkę ustawić na podstawce wypełnionej kamykami lub żwirem i wodą, tak by dno i otwory odpływowe doniczki nie dotykały lustra wody bądź doniczkę z rośliną wstawić do większej osłonki, a przestrzeń pomiędzy ściankami wypełnić wilgotnym torfem, mchem (np. torfowcem) lub porostami (doskonały będzie chrobotek). Utrzymanie wysokiej wilgotności powietrza wokół rośliny jest szczególnie ważne zimą (w przeciwnym wypadku końcówki liści mogą zasychać) oraz w celu obniżenia temperatury wokół rośliny w upalne, letnie dni, gdy temperatura powietrza przekracza 25 st. C (optymalna temperatura dla orliczki to około 20 st. C i nie niej niż 10 st. C).Orliczka kreteńska wymaga stale wilgotnego (ale nie mokrego) podłoża, dlatego należy ją regularnie podlewać, ale niewielkimi dawkami odwapnowanej wody. Należy pilnować aby podłoże nie przeschło, bo wtedy roślina może intensywnie odrzucać zasychające liście. Gdy podłoże jest zbyt mokre zielone liście zaczynają więdnąć, a korzenie i nasady liści zagniwają. Najlepsze do uprawy orliczki jest specjalistyczne podłoże do paproci lub podłoże uniwersalne z domieszką torfu, o odczynie lekko kwaśnym lub obojętnym.Orliczkę kreteńską nawozi się specjalistycznymi nawozami dla paproci lub niewielkimi dawkami nawozów dla roślin o dekoracyjnych liściach (latem połową zalecanej dawki raz na dwa tygodnie, zimą – nie częściej niż raz na miesiąc). Należy pilnować, by nie przenawozić rośliny, bo jest wrażliwa na zasolenie podłoża. Pierwszymi objawami będą wykwity soli mineralnych na glebie, szczególnie w miejscu gdzie styka się ona ze ściankami doniczki. Wtedy roślinie trzeba wymienić podłoże w doniczce na świeże i na dłuższy czas zaprzestać nawożenia. Jeśli korzenie całkowicie wypełnią wnętrze doniczki, roślinę należy przesadzić. Zabieg ten wykonujemy wiosną, jeśli zajdzie taka potrzeba nawet corocznie.Dzięki dostępności na rynku kilku odmian orliczki, można uprawiać ją pojedynczo lub tworzyć kompozycje wieloodmianowe w jednym pojemniku.W handlu dostępne są m.in.:- Pteris cretica var. cretica – odmiana o typowym, zielonym zabarwieniu liści;- Pteris cretica var. albolineata – odmiana o nieco szerszych, zielono obrzeżonych liściach, z białym pasem biegnącym przez środek każdego z nich;- Pteris cretica ‘Powerii’ – o zielonych, długich, bardzo wąskich listkach o kędzierzawych końcówkach;- Pteris cretica ‘Wimsettii’ – o długich, karbowanych liściach, wykorzystywanych często we florystyce, jako zieleń cięta;- Pteris cretica ‘Parkeri’ – o szerokich listkach i szorstkich blaszkach liściowych.Orliczkę kreteńską można rozmnażać wegetatywnie przez podział kęp dobrze rozrośniętych roślin. Najlepiej zabieg ten przeprowadzać wiosną przy przesadzaniu. Na dużą skalę orliczkę rozmnaża się metodami in vitro oraz generatywnie za pomocą wysiewu zarodników (tylko w przypadku gatunku). Przy wyjątkowo sprzyjających warunkach orliczka może się rozsiewać samorzutnie i w doniczce ze starszą rośliną (lub w sąsiadujących doniczkach z roślinami) mogą wyrastać młode orliczki, które po osiągnięciu większych rozmiarów i kilku liści można przesadzić do nowej doniczki.

Agnieszka Mike-Jeziorska