Robinia akacjowa = Grochodrzew biały - Robinia pseudoacacia

Robinia akacjowa (inne nazwy: grochodrzew biały, robinia biała, grochodrzew akacjowaty), potocznie zwana, choć niepoprawnie - akacją, to drzewo, należące do rodziny bobowatych (Fabaceae) lub motylkowatych (Papilonaceae), powszechne obecnie niemalże na całym świecie.

Zobacz galerię 5 zdjęć

Autor: photos.com

Robinia akacjowa

Spis treści

1. Grochodrzew
2. Robinia akacjowa - opis
3. Akacja robinia kwiaty
4. Robinia biała - zastosowanie

Gatunek ten pochodzi z Ameryki Północnej, z terenów dzisiejszych Stanów Zjednoczonych (powszechny głównie w Pensylwanii, Wirginii Zachodniej, Illinois, Missouri, Oklahomie, Georgii, Kentucky), ale rozprzestrzenił się i zadomowił na wszystkich (z wyjątkiem Antarktydy) kontynentach świata.

Grochodrzew

Robinia akacjowa została sprowadzona do Europy przez francuskiego ogrodnika Jeana Robina, który sprowadził ją do Francji w 1601 roku,  jako drzewo ozdobne (od jego nazwiska pochodzi właśnie nazwa tej rośliny). Pierwotnie robinia była sadzona w parkach, później także w lasach, skąd samorzutnie rozprzestrzenia się w środowisku naturalnym, jest bowiem gatunkiem niezwykle inwazyjnym (uszkodzona - rozprzestrzenia się poprzez odrosty korzeniowe), powoduje znaczne zmiany siedliskowe i jest trudna w zwalczaniu. Dziś niezwykle pospolita w miejscach ciepłych i suchych, szczególnie w widnych lasach, suchych zaroślach i zadrzewieniach śródpolnych. Wysusza podłoże w głębszych warstwach, natomiast wierzchnią warstwę wzbogaca w azot, co sprzyja intensywnemu rozwojowi roślinności azotolubnej (m.in. pokrzywy zwyczajnej, bzu czarnego, glistnika jaskółcze ziele). W Polsce największy jednogatunkowy las robiniowy (o powierzchni 174 ha) znajduje się w Cigacicach, pomiędzy Sulechowem i Zieloną Górą.

Robinia akacjowa - opis

Robinia akacjowa to drzewo  liściaste, dorastające do 25 m wysokości, o luźnej  i nieregularnej koronie  i pniu rozwidlającym się nisko nad ziemią w grube konary. Przez pierwsze 30-40 lat, robinia rośnie dość szybko, a po tym okresie jej wzrost niemalże całkiem ustaje. Wśród drzew robinia jest krótkowieczna – żyje 100 do 150 lat (rzadko zdarzają się osobniki 250-letnie).Pień i starsze gałęzie robinii pokrywa głęboko spękana, szarobrązowa kora. Lśniąca, czerwonobrunatna na młodych pędach (w górnej części bruzdowanych, niżej – gładkich, nieco kanciastych). Roślina ta dostarcza cennego drewna – doskonałego zarówno jako opał (o parametrach podobnych do drewna dębowego), jak również cennego, ze względu na swą wysoką odporność na gnicie i warunki atmosferyczne. To twarde, choć lekkie drewno, o jasnej barwie, jest szeroko wykorzystywane w stolarstwie i tokarstwie, do wyrobu m.in. małej architektury ogrodowej, sprzętu sportowego, a nawet do budowy statków, a kiedyś, również do wyrobu podkładów kolejowych. Wytwarza się z niego wodę kosmetyczną oraz żółty barwnik do jedwabiu i wełny.

>>Przeczytaj też: Jakie wybrać drzewa liściaste do ogrodu

Robinia tworzy silny korzeń palowy, który z czasem intensywnie rozrasta się w korzenie boczne. Dzięki łatwości tworzenia licznych odrostów korzeniowych, czasami przyjmuje niewysoką postać krzewiastą.Liście robinii są umieszczone na pędach skrętolegle. Są nieparzysto pierzastozłożone z 7-21 miękkich i delikatnych, eliptycznych lub jajowatych listków, o zaokrąglonych końcach. Na górnej stronie są jasnozielone, na spodniej szarozielone, opadające na zimę. Pojedyncze, całobrzegie, listki, o długości 3-6 cm i szerokości 1-3 cm osadzone są na krótkich ogonkach. Cały liść osiąga długość 20 cm. Liście pojawiają się dosyć późno - pod koniec maja, niemalże równocześnie z kwiatami, a  jesienią przebarwiają się na intensywnie żółty kolor. U nasady każdego liścia wyrastają, prostopadle do pędu, dwa duże, spłaszczone, hakowato zagięte, ostre i kłujące ciemnobrązowe, wieloletnie ciernie. Są  one przekształconymi przylistkami. Pomiędzy cierniami występuje blizna (nasada liścia), a pod nią, w warstwie korka, ukryte są 3 pąki śpiące.

Akacja robinia kwiaty

Kwiaty robinii są motylkowe, białe z żółtą plamką na żagielku, przedsłupne, silnie pachnące.  Zebrane w grona o długości 10-20 cm. Wewnątrz korony kwiatu można wyróżnić 10 pręcików, z których 9 jest zrośniętych, a 1 pręcik jest wolny. Charakterystyczne kwiaty pojawiają się na przełomie maja i czerwca, a drzewo niekiedy powtarza kwitnienie. Przedsłupne kwiaty zapylane są przez błonkówki (głównie pszczoły), a robinia akacjowa należy do najbardziej miododajnych roślin występujących w Polsce. Miód robiniowy (nazywany akacjowym) jest jasny, przezroczysty i nie krystalizuje. Z jednego ula, ustawionego w dużym skupisku robinii można uzyskać, przy sprzyjających warunkach, do 10 kg miodu dziennie, a kwiatostany robinii, po wysmażeniu można spożywać, np. w cieście naleśnikowym.Po zapyleniu kwiatów  – robinia wytwarza owoce. Są to zwisające, ostrokanciaste, nagie, gładkie, jedwabiście błyszczące, nierówne, spłaszczone strąki, które pozostają na drzewie od września do wiosny. Ich długość dochodzi do 12 cm. Wewnątrz są białawe i zawierają 6-8 brązowawych lub czarnych nasion o nerkowatym kształcie.

Robinia biała ma małe wymagania glebowe. Drzewa tego gatunku najlepiej rosną na glebach świeżych, np. płowych i brunatnych, ale zadowolą się również gliniasto-piaszczystymi i piaszczysto-gliniastymi. Tolerują gleby suche, np. na wydmach nadmorskich i śródlądowych, ale rosną tam wolniej, wykształcając grubą korowinę i bardzo nisko osadzone korony. Robinie nie lubią gleb ciężkich, gliniastych oraz stanowisk podmokłych, gdzie częściej chorują i przemarzają. Na glebach brunatnych ich system korzeniowy sięga do głębokości 1,2 m, na innych — do 1,6 m i jest bardzo mocno rozrośnięty na szerokość. Liczne korzenie boczne umieszczone są płytko, tuż pod powierzchnią gleby. Właśnie na nich wykształcają się pąki przybyszowe, z których wyrastają pędy odrostowe. Robinia biała jest drzewem światłolubnym, choć na korzystniejszych dla niej podłożach znosi również lekkie zacienienie. Jest rośliną całkowicie mrozoodporną, choć czasem może cierpieć z powodu wiosennych przymrozków.

Cała roślina jest silnie trująca, ale zawartość trujących związków w roślinie jest bardzo zmienna. Objawami zatrucia są mdłości, wymioty, bóle brzucha, wzdęcia, gorączka i zaburzenia widzenia. Jednocześnie robinia akacjowa jest roślina leczniczą, a jako surowiec zielarski wykorzystywane są jej kwiaty (Flos Pseudoacaciae = Flos Robiniae), które zbiera się gdy rozkwitają i suszy w miejscu cienistym i przewiewnym. Zawierają one olejki eteryczne, kwasy organiczne, flawonoidy, sole mineralne, cukry i garbniki. Kwiat akacji działa żółciopędnie, moczopędnie, rozkurczowo i uspokajająco. Naparów i wyciągów używa się w stanach zapalnych dróg moczowych i nerek, przy uszkodzeniu nerek przez trucizny, przy niewydolności krążenia, a także dla pobudzenia trawienia. Napary polecane są również dla alergików.

Robinia biała - zastosowanie

Robinia akacjowa jest doskonałym drzewem wykorzystywanym w zieleni publicznej. Może być sadzona w dużych ogrodach, parkach, na dużych zieleńcach i skwerach, w lasach komunalnych, zadrzewieniach podmiejskich, na pasach oddzielających zabudowania i ogrody od dróg komunikacyjnych, wzdłuż szerokich ulic o luźnej zabudowie. Jest o dobre drzewo alejowe, często też jego korona bywa zagęszczana i formowana przez systematyczne przycinanie. W zieleni krajobrazowej robinia jest odpowiednia do zakładania alei przydrożnych, pasów śródpolnych, remiz dla dzikiej zwierzyny i zadrzewień w sąsiedztwie zagród gospodarskich. Cenna jest również do zalesiania hałd kopalnianych i terenów poprzemysłowych.

Robinia akacjowa najczęściej rozmnażana jest wegetatywnie np. poprzez odrosty korzeniowe i ich oddzielanie od roślin matecznych. Może być również rozmnażana generatywnie, poprzez wysiew nasion, ale wówczas należy pamiętać, że przed siewem wymagają one skaryfikacji, a młode siewki należy chronić przez kilka pierwszych lat przed silnymi mrozami. Należy również mieć na uwadze, że przy rozmnażaniu z siewu, zakwitają dopiero okazy 8-15 letnie.

Agnieszka Mike-Jeziorska