Brzoza karłowata - Betula nana

Brzoza karłowata to karłowy krzew liściasty, należący do rodziny brzozowatych (Betulaceae). W naturalnym środowisku występuje w arktycznych obszarach Europy, Azji, Ameryki Pn. oraz na Grenlandii.

Zobacz galerię 2 zdjęcia

Autor: Agnieszka Mike-Jeziorska

Brzoza karłowata

Spis treści

1. Brzoza karłowata w Polsce
2. Brzoza karłowata - opis
3. Brzoza karłowata - kwiaty i owoce
4. Brzoza karłowata - uprawa
5. Brzoza karłowata - rozmnażanie

Brzoza karłowata w Polsce

W Polsce, na naturalnych stanowiskach brzoza karłowata jest ginącym reliktem glacjalnym i (wpisany do Polskiej Czerwonej Księgi Roślin oraz umieszczony na Czerwonej Liście Roślin i Grzybów Polski) podlega ochronie jako roślina zagrożona, narażona na wyginięcie. Na terenie naszego kraju występuje jedynie w 3 rezerwatach przyrody, na stanowiskach reliktowych, na torfowiskach wysokich i ich obrzeżach.

Brzoza karłowata - opis

Brzoza karłowata jest wolno rosnącym krzewem, dorastającym rzadko do 100cm wysokości i 120 cm szerokości. Brzoza karłowata to roślina o zwartej formie, złożonej z  gęsto ułożonych, drobnych, cienkich, pokładających się lub wyprostowanych, ciemnych, niemal czarnych pędów. Młode przyrosty cienkie, omszone, z czasem łysiejące, pędy skrócone, bardzo drobniutkie. Pąki okrągławe, bardzo drobne.Liście ułożone na pędach skrętolegle. Nagie, niekiedy nieco szorstkie, połyskujące, pojedyncze, na silnie skróconych ogonkach liściowych, bardzo małe, o długości 0,5-1,5cm, jajowate lub niemalże okrągłe, o szerokiej, klinowatej nasadzie, nierównomiernie ząbkowane, o trwałych przylistkach. Górna strona blaszki liściowej – ciemnozielona, spodnia strona jaśniejsza, Młode listki – owłosione, lepkie, z gruczołkami żywicznymi, jesienią przebarwiają się na żółty kolor, a na zimę opadają.

Brzoza karłowata - kwiaty i owoce

Brzozy karłowate to rośliny jednopienne. Kwiaty są wiatropylne, rozdzielnopłciowe, zebrane w wydłużone, kotkowate kwiatostany. Kwiaty męskie – pręcikowe, w wałeczkowatych baziach o długości 5-15 mm i szerokości 10-22 mm, które wykształcają się już jesienią i zimują na wierzchołkach lub bokach pędów. Kwiaty żeńskie, zimują w pąkach, z których wyrastają wiosną, pojedynczo, na bocznych krótkopędach, wraz z rozwijającymi się liśćmi. Brzoza karłowata kwitnie na przełomie kwietnia i maja. Po zapyleniu kwiatów i zapłodnieniu, od lipca do początku września zawiązują się drobne, spłaszczone owoce (orzeszki), opatrzone dwoma błonkowatymi skrzydełkami, osadzone w katach 3-klapowych łusek, zebrane w drobnych, walcowatych owocostanach o długości 1-1,5cm, rozsypujących się po dojrzeniu (od przełomu sierpnia i września, niekiedy aż do wiosny.

Brzoza karłowata - uprawa

Brzoza karłowata najlepiej rośnie na stanowiskach słonecznych lub półcienistych. Wymaga wilgotnych lub nawet podmokłych, żyznych, próchniczych gleb, o odczynie kwaśnym. Brzoza jest gatunkiem całkowicie mrozoodpornym. Wrażliwa na suszę i zagłuszanie przez inne, wyższe i bardziej ekspansywne rośliny.

Brzoza karłowata to doskonała roślina ozdobna do ogrodów, parków i zieleni osiedlowej. Szczególnie polecana do ogrodów naturalistycznych i na wrzosowiska.

Brzoza karłowata - rozmnażanie

Brzoza karłowata może być rozmnażana z siewu, ale jest to dość trudne, ponieważ nasiona słabo kiełkują. Może tworzyć mieszańce z brzozą brodawkowatą i brzoza omszoną. Można ją rozmnażać wegetatywnie, przez okulizację na przełomie maja i czerwca lub szczepienie w koronie dwuletnich pędów, przeprowadzane zimą lub wczesną wiosną na podkładkach w szklarni lub szczepienie w gruncie (w maju), na starszych podkładkach. Jako podkładkę dla tego gatunku można stosować 2-3 letnie siewki Brzozy brodawkowatej.

Agnieszka Mike-Jeziorska