Fotergilla większa - Fothergilla major = Fothergilla monticola

Fotergilla większa (syn. fotergilla amerykańska) to krzew liściasty z rodziny oczarowatych (Hamamelidaceae). W naturalnym środowisku rośnie w południowo-wschodnich rejonach Ameryki Północnej, głównie na terenach obecnego stanu Georgia, skąd prawdopodobnie w XVIII wieku została przywieziona do Anglii podczas jednej z wypraw botanicznych finansowanych przez angielskiego lekarza, zbieracza roślin i filantropa – Johna Fothergill’a, na którego cześć roślina została nazwana.

Fotergilla większa to średniej wielkości, wolno rosnący krzew, osiągający w Polsce po 10–20 latach około 1,5 m wysokości i podobną średnicę (w ojczyźnie dorasta do około 3 m). Ma zmienny, nieregularny, krzaczasty, zwarty pokrój i liczne, wzniesione, wyprostowane, z czasem drewniejące pędy, pokryte gwiazdkowatymi włoskami oraz ustawionymi skrętolegle liśćmi, wyrastającymi na krótkich ogonkach liściowych. Liście są pojedyncze, podobne nieco do liści olchy, dość grube i sztywne, skórzaste, jajowate, 8–15 cm długości, o nierównomiernie ząbkowanych blaszkach liściowych, nagie i błyszczące, zielone na wierzchu, od spodu sinozielone, gwiazdkowato owłosione. Jesienią (zwykle już pod koniec września) przebarwiają się na czerwono lub pomarańczowozłoto i w takim stanie utrzymują się na pędach do późnej jesieni, a na zimę opadają. W maju, równocześnie z rozwojem liści, ukazują się liczne, białe, obupłciowe, bezpłatkowe kwiaty, ozdobne dzięki długim nitkom pręcików, zebrane na szczytach zeszłorocznych pędów w kłosowate, gęste, puszyste kwiatostany długości około 5 cm. Wydzielają one lekki, miodowy zapach. Po zapyleniu i zapłodnieniu zawiązują się niezbyt widoczne wśród liści, brązowe, owłosione owoce-torebki, które po dojrzeniu (we wrześniu) pękają gwałtownie, wyrzucając czarne, błyszczące nasiona, wielkości około 8 mm.

Fotergilla większa wymaga gleb żyznych, próchniczych, dostatecznie wilgotnych, ale przepuszczalnych, o odczynie lekko kwaśnym. Nie znosi gleb wapiennych (o odczynie zasadowym), nie toleruje też nawet niewielkiej ilości wapnia w podłożu. Jest wrażliwa na suszę, dlatego w szczególnie suche lata może wymagać dodatkowego nawadniania. Najlepiej rośnie w miejscach półcienistych, gdzie gleba nie przesycha tak szybko, ale najobficiej kwitnie, a liście najintensywniej przebarwiają się jesienią na stanowiskach słonecznych. W cieniu będzie rosła doskonale, jednak jej kwitnienie może być bardzo słabe a nawet może nie zakwitać w ogóle. W naszych warunkach klimatycznych jest całkowicie odporna na mróz. Strefa mrozoodporności 5B.Fotergilla większa doskonale się krzewi, zagęszcza i samodzielnie wytwarza gęste, zwarte korony, dlatego nie wymaga cięcia formującego. Jedynie wczesną wiosną można przeprowadzić cięcie fitosanitarne, usuwając u podstawy pędy przemarznięte, uszkodzone, suche i chore.

Fotergilla większa nadaje się do sadzenia w ogrodach przydomowych, zarówno jako soliter, jak i na rabatach w połączeniu z innymi roślinami. Można z niej tworzyć nieformowane żywopłoty.Fotergilla większa może być rozmnażana generatywnie, przez wysiew nasion (ale wtedy na kwitnienie trzeba poczekać kilka lat) lub wegetatywnie, przez ukorzenianie wierzchołkowych sadzonek zielnych (wczesnym latem) lub sadzonek półzdrewniałych (pobieranych i ukorzenianych późnym latem).

Agnieszka Mike-Jeziorska