Majeranek ogrodowy = Lebiodka majeranek - Origanum Majorana = Majorana hortensis

Majeranek ogrodowy (majoran, mariolka, ang. Majoram) należy do rodziny jasnotowatych, zwanych też wargowymi (Lamiaceae/Labiatae). Wywodzi się z rejonów basenu Morza Śródziemnego. Jest popularnie uprawiany w wielu rejonach świata. W cieplejszych klimatach jest wieloletnim półkrzewem.

Zobacz galerię 2 zdjęcia

Autor: Agnieszka Mike-Jeziorska

Majeranek ogrodowy

Spis treści

1. Majeranek ogrodowy opis
2. Majeranek uprawa
3. Majeranek właściwości i zastosowanie

W Polsce ze względu na swą niską odporność na mróz majeranek ogrodowy jest uprawiany głównie jako roślina jednoroczna, choć w cieplejszych rejonach kraju może zimować i być uprawiany jako bylina (na ciepłym i zacisznym stanowisku, osłoniętym od mroźnych, zimowych wiatrów).

Majeranek ogrodowy opis

Majeranek ogrodowy osiąga 30–40 cm wysokości przy nieco mniejszej średnicy kęp. Cała roślina pokryta jest delikatnymi włoskami, które nadają jej lekko szarawe zabarwienie. Ma wzniesiony pokrój. Proste, silnie rozgałęzione, dość szybko drewniejące u podstawy łodygi wyrastają z dość płytkiego systemu korzeniowego. Pędy pokryte są liśćmi: drobnymi, eliptycznymi, szerszymi u nasady, całobrzegimi, zielonymi, o krótkich ogonkach liściowych, z gruczołkami. Zimą, po nastaniu silnych mrozów, roślina zamiera.

Majeranek ogrodowy zakwita w czerwcu i kwitnie do pierwszych przymrozków. Kwiaty są drobne, niepozorne, białe lub różowawe, zebrane w kwiatostany na szczytach łodyg. W naszych warunkach klimatycznych nie wszystkie rośliny zdążą zawiązać owoce i wydać nasiona przed zimą.

Majeranek uprawa

Majeranek ogrodowy najlepiej rośnie na słonecznych, umiarkowanie wilgotnych stanowiskach. Wymaga lżejszych, ale żyznych, przepuszczalnych, ciepłych i dobrze spulchnionych gleb, zasobnych w wapń, na którego niedobór roślina ta jest bardzo wrażliwa. Nie jest całkowicie odporny na mróz. 

Majeranek ogrodowy rozmnaża się przez nasiona wysiewane wiosną (druga połowa kwietnia) bezpośrednio do gruntu. Nasiona można też wysiewać wcześniej do skrzynek ustawionych w ciepłych inspektach lub na okiennych parapetach, wtedy rozsadę sadzimy do gruntu po 15 maja (gdy minie niebezpieczeństwo przymrozków), po 2–3 sztuki co 15–30 cm. Przed posadzeniem rozsady do gruntu, glebę należy zasilić dobrze zwapnowanym kompostem. Początkowo młode rośliny rosną dość wolno i należy je systematycznie odchwaszczać. Tam, gdzie majeranek może być uprawiany jako bylina, po 2–3 latach uprawy młode rośliny można uzyskać przez rozmnażanie wegetatywne – za pomocą odkładów poziomych.

Majeranek ogrodowy jest ceniony za swój aromat, który zawdzięcza obecności olejku eterycznego, w którego skład wchodzi terpen, terpinen, terpineol, terpinenol i borneol. Ziele zawiera również kwasy organiczne, alkohole, seskwiterpeny oraz związki garbnikowe, a młode pędy dodatkowo mają dużą zawartość wapnia, rutyny, witaminy C, a także miedź.

Majeranek ogrodowy uprawiany jest jako roślina przyprawowa. Zbiera się całe pędy z liśćmi i pąkami kwiatowymi, które po wysuszeniu są osmykuje się. Liście wraz z pąkami kwiatowymi stosuje się jako przyprawa do różnych potraw, szczególnie ciężkostrawnych. Majeranek jest stosowany też do aromatyzowania octu i herbat, a pozyskiwany z ziela olejek służy do produkcji likierów.

Świeże pędy można pozyskiwać dwukrotnie w okresie wegetacji. Pierwszy zbiór przeprowadza sie w momencie pojawienia się pąków kwiatowych, ale jeszcze przed kwitnieniem, najczęściej na przełomie czerwca i lipca (wtedy roślina jest najbardziej aromatyczna). Aby zbiór można było przeprowadzić ponownie, pędy należy ścinać około 10 cm nad ziemią. Ścięte niżej spowodują silne drewnienie młodych przyrostów lub zamieranie całej rośliny. Prawidłowo przeprowadzony zbiór pobudzi rośliny do silniejszego krzewienia i wytworzenia licznych młodych pędów. Kolejny zbiór można przeprowadzić tuż przed ponownym kwitnieniem, kiedy wyrosną młode pędy, na których zaczną pojawiać się pąki kwiatowe. Tak zebrane rośliny suszy się w zacienionym, przewiewnym miejscu, następnie obrywa zaschnięte liście i pąki kwiatostanowe. Wysuszone i zamknięte w szczelnym pojemniku ziele można przechowywać nawet rok, bez strat ich cennego aromatu.

Majeranek właściwości i zastosowanie

Majeranek ogrodowy jest też rośliną leczniczą, surowcem jest ziele – Herba Majoranae i pozyskany z niego olejek majerankowy – Oleum Majoranae. Majeranek likwiduje skurcze żołądka i jelit, pobudza wydzielanie soku żołądkowego, działa ściągająco i zmniejsza nadmierną fermentację w żołądku, dzięki czemu reguluje trawienie, pomaga przy nieżycie żołądka i chorobach układu pokarmowego, a dodawany do potraw sprawia, że stają się one lżej strawne i łatwiej przyswajalne przez nasz organizm. Majeranek stosuje się przy biegunkach. Oprócz tego działa rozgrzewająco i przeciwzapalnie, dlatego jest polecany w formie naparów przy zaziębieniach, a olejek może być używany do inhalacji w nieżytach górnych dróg oddechowych. Znana jest też maść majerankowa, którą można stosować przy katarze już u małych dzieci, do nacierania nosa zarówno na zewnątrz (łagodzi podrażnienia), jak i od środka. Pomaga też na stłuczenia, opuchnięcia, oraz trudno gojące się rany.

Majeranek ogrodowy można wykorzystywać także jako roślinę ozdobną o oryginalnym pokroju. Doskonale nadaje się m.in. do wielogatunkowych zestawień w ogródkach ziołowych, ale można z niego z powodzeniem tworzyć niskie obwódki rabat. Najlepiej prezentuje się w naturalistycznych założeniach ogrodowych oraz w ogrodach w stylu wiejskim i swobodnym.

Poznaj inne zioła:

• Melisa lekarska
• Mięta polna
• Tymianek pospolity
• Estragon
• Dziurawiec zwyczajny

Agnieszka Mike-Jeziorska