Rozmaryn lekarski - Rosmarinus officinalis

Rozmaryn lekarski (Rosmarinus officinalis) to półkrzewiasta roślina z rodziny jasnotowatych (Lamiaceae), pochodząca z terenów basenu Morza Śródziemnego. W stanie dzikim występuje m.in. na terenie Azorów, Madery, Wysp Kanaryjskich, Algierii, Maroka, Tunezji, Cypru, Turcji, Grecji, Włoch, Francji, Portugalii, Hiszpanii dawnej Jugosławii. W wielu krajach świata rozmaryn jest uprawiany.

Spis treści

1. Rozmaryn - opis
2. Rozmaryn - zastosowanie
3. Rozmaryn - warunki uprawy

Rozmaryn uprawiany był już w starożytnym Rzymie, Egipcie i Grecji. Obecnie największymi producentami rozmarynu są : Francja, Włochy, Hiszpania, Grecja i Meksyk. W Polsce uprawiana jako roślina ozdobna oraz zielarska już od wielu lat, dawniej uprawiana jako roślina doniczkowa, dziś przeżywa renesans jako jedna z popularnych roślin tarasowych i balkonowych.

W swym naturalnym środowisku rozmaryn tworzy gęste, aromatyczne, zimozielone krzewy, dorastające do 2-3 m wysokości, w Polsce rośnie wolno i nie jest odporna na mróz, w związku z czym na zimę wymaga przeniesienia do chłodnego, jasnego pomieszczenia.

Rozmaryn - opis

Rozmaryn lekarski wytwarza sztywne, wzniesione, czterokanciaste na przekroju  pędy, drewniejące w drugim roku. Liście, równowąskolancetowate, skórzaste, o podwiniętych brzegach, z wierzchu ciemnozielone, na spodniej stronie pokryte srebrzystym kutnerem, silnie aromatyczne, na pędach ułożone naprzeciwlegle. W Polskich warunkach klimatycznych krzew dorasta do około 70 cm wysokości i szerokości. Niebieskie (u niektórych odmian różowe) kwiaty, o dwuwargowym, dzwonkowatym kielichu, z 2 pręcikami i 1 słupkiem wewnątrz, zebrane są w nibyokółkach, w kątach liści, owadopylne, miododajne. Kwitnienie w Polskich warunkach klimatycznych przypada na przedwiośniu, zazwyczaj w okolicach lutego. Owocem jest rozłupnia.

Zobacz galerię 9 zdjęć

Autor: Gettyimages

Rozmaryn lekarski

Rozmaryn - zastosowanie

Surowiec zielarski oraz olejek rozmarynowy zawierają olejki: cyneol, pinen, borneol, o działaniu pobudzającym, odświeżającym, antyseptycznym, pobudzającym krążenie krwi i wzmacniającym pamięć. Rozmaryn poprawia również trawienie. Dzięki tym właściwościom oraz swemu charakterystycznemu aromatowi, zapachowi i smakowi jest szeroko stosowany w sztuce kulinarnej. Liście oraz młode pędy są doskonałą przyprawą do dań mięsnych , dań z ziemniaków, kapusty i pomidorów, nadając im niepowtarzalny zapach i smak. Jako roślina przyprawowa jest szeroko stosowany przede wszystkim w kuchni hiszpańskiej, , bałkańskiej i meksykańskiej. Kwiaty dodawane są do sałatek, a kandyzowane – służą do ozdabiania potraw. Sztywne, zdrewniałe łodygi mogą być doskonałą alternatywą dla szpikulców do szaszłyków, dodatkowo nadając potrawie rozmarynowy aromat. Rozmaryn wykorzystywany jest również w przemyśle kosmetycznym i perfumeryjnym, gdzie dodawany jest do toników i perfum. W krajach śródziemnomorskich, gdzie rozmaryn uprawiana jest na dużą skalę, stanowi cenny pożytek dla pszczół i jest źródłem pozyskiwania doskonałego miodu rozmarynowego.

Rozmaryn - warunki uprawy

Głęboko sięgający (do 2m), silnie rozgałęziony, wiązkowy system korzeniowy rozmarynu, zapewnia roślinie dostęp wilgoci nawet w suchsze dni z głębszych warstw gleby, co powoduje dość dużą odporność rośliny na suszę.Rozmaryn najlepiej rośnie na słonecznych, ciepłych stanowiskach, na przepuszczalnych, łatwo nagrzewających się glebach, o odczynie obojętnym lub lekko zasadowym. Ze względu na swą niską odporność na mróz, roślinę należy zimą przetrzymywać w jasnych, chłodnych pomieszczeniach (najlepiej w temperaturze 2-8 st. C).

Roślina ta doskonale nadaje się okresowo do ogrodów w stylu śródziemnomorskim i na słoneczne rabaty ziołowe.

Rozmaryn można rozmnażać z nasion, które wysiewamy w kwietniu do płytkich pojemników i okrywamy je folią, choć w naszych warunkach klimatycznych może przysporzyć to nieco kłopotu. Najlepiej rozmnaża się przez kilkucentymetrowe (5-7 cm) sadzonki zielne, pobierane z wierzchołków młodych pędów lub pędy boczne z tzw. piętką, oderwane ze starszych pędów (najlepiej tych lekko już zdrewniałych). Sadzonki można pobierać w zasadzie przez niemal cały okres wegetacyjny (oprócz gorących i suchych letnich dni). Zastosowanie ukorzeniaczy zwiększa skuteczność ukorzeniania się sadzonek, ale sadzonki zielne można próbować ukorzeniać w wodzie. Po ukorzenieniu młode rośliny sadzimy np. w mieszance ziemi ogrodowej i torfu.

Agnieszka Mike-Jeziorska