Rumianek pospolity - Matricaria chamomilla = Chamomilla recutita = Matricaria recutita

Rumianek pospolity (rumianek lekarski, rumianek apteczny, kamilki, ang. German chamomile, camomile) to roślina jednoroczna z rodziny astrowatych (Asteraceae), dawniej zaliczana do rodziny złożonych (Compositae). W stanie dzikim występuje pospolicie niemalże w całej Europie, na terenie Uralu, Kaukazu, Azji Mniejszej oraz częściowo w zachodniej części Azji.

Spis treści

1. Rumianek pospolity – opis
2. Rumianek uprawa
3. Rumianek pospolity zastosowanie i zbiór
4. Rumianek ogrodowy

Jako roślina zawleczona rumianek rośnie dziko również na terenach Ameryki Północnej i Australii. W Polsce jest bardzo pospolity na całym niżu i pogórzu, szczególnie na zachodzie kraju. To pospolity chwast występujący w uprawach rolniczych. Rumianek uprawiany jest także jako roślina lecznicza (głównie odmiany poliploidalne, dające większy plon surowca).

Rumianek pospolity – opis

Rumianek pospolity to krzewinka do 60 cm wysokości (odmiany uprawne do 80 cm) o nagich, wzniesionych, silnie rozgałęzionych pędach pustych wewnątrz, wyrastających z dość głęboko korzeniącego się, silnie rozgałęzionego palowego systemu korzeniowego. Pędy są porośnięte ułożonymi skrętolegle, siedzącymi, eliptycznymi lub wąsko odwrotnie jajowatymi, 2- lub 3-krotnie pierzastodzielnymi, zielonymi liśćmi 3–7 cm długości, podzielonymi na oddalone od siebie, nitkowate (0,3–0,7 mm szerokości), ostro zakończone łatki. Cała roślina jest niezwykle aromatyczna, o silnym, charakterystycznym zapachu.

Rumianek pospolity kwitnie od końca maja do września (najczęściej VI–VIII), wykształca na długich szypułkach, na wierzchołkach pędów liczne kwiaty, zebrane w koszyczki kwiatowe średnicy około 20 mm. Kwiaty brzeżne są żeńskie, lśniąco białe, w miarę przekwitania i nocą odginają się charakterystycznie w dół. Najczęściej jest ich 15, mają 6–9 mm długości. Kwiaty wewnątrz koszyczka są obupłciowe, żółte, rurkowate, bardzo drobne, umieszczone na wypukłym, stożkowatym, pustym wewnątrz dnie kwiatowym (cecha charakterystyczna gatunku). Od przełomu lipca i sierpnia na roślinie zawiązują się owoce zawierające liczne nasiona: drobne (1 mm długości), podłużne niełupki, lekko wygięte na szczycie, na stronie brzusznej żebrowane. Każda roślina może zawiązać około 500 nasion, które w glebie zachowują zdolność kiełkowania nawet do 11 lat.

Zobacz galerię 9 zdjęć

Autor: Agnieszka Mike-Jeziorska

Rumianek pospolity

Rumianek uprawa

Rumianek pospolity dobrze rośnie zarówno na glebach piaszczystych, jak i gliniastych, ale preferuje żyzne, świeżo uprawione, przepuszczalne gleby z domieszką piasku, o niskiej zawartości wapnia. Najlepiej rośnie na silnie nasłonecznionych stanowiskach, o wystawie południowej lub południowo-zachodniej. Cała roślina zamiera na okres zimowy. Roślinę można rozmnażać jedynie generatywnie.

Nasiona rumianku wysiewa się bezpośrednio do gruntu tuż po ich zbiorze (XI–X) lub wczesną wiosną. Najobfitsze wschody rumianku wysianego jesienią następują po śnieżnej zimie i wilgotnej wiośnie, gdy nasiona mają najlepsze warunki kiełkowania.Rumianek pospolity jest ceniony za silny, niepowtarzalny zapach i aromat, obecny we wszystkich częściach nadziemnych rośliny, ale w największym stężeniu obecny w koszyczkach rumianku (Flos Chamomillae), które są surowcem zielarskim – zawierają one przede wszystkim olejek eteryczny, w którego skład wchodzi głównie chamazulen. Rumianek zawiera też cenne flawonoidy, pochodne kumarynowe, cholinę śluzy i sole mineralne.

Rumianek pospolity zastosowanie i zbiór

Rumianek pospolity jest popularną rośliną leczniczą. Ze względu na zawartość cennych składników aktywnych wykazuje właściwości przeciwzapalne, rozkurczowe, przeciwalergiczne, bakterio i grzybobójcze oraz uspokajające. Pomaga przy wszelkiego typu trudno gojących się stanach zapalnych błon śluzowych i skóry, ranach, oparzeniach i owrzodzeniach (zarówno wewnętrznie jak i zewnętrznie), stanach skurczowych mięśni gładkich (przewodu pokarmowego, dróg rodnych), alergiach skórnych i w pielęgnacji skóry wrażliwej, w stanach wyczerpania i zdenerwowania. W medycynie i kosmetyce wykorzystuje się przede wszystkim olejek rumiankowy (Azulan), ale równie często rumianek jest stosowany w formie naparów (herbatek, parówek, maseczek, inhalacji, okładów itp.).

Kwiatostan rumianku zbiera się świeżo rozwinięty, gdy kwiaty języczkowe jeszcze nie zwisają. Zbiory należy przeprowadzać od maja do sierpnia, systematycznie, wraz z rozwijaniem się kolejnych koszyczków kwiatowych, najlepiej w suche, słoneczne dni, w godzinach popołudniowych, wtedy rośliny zawierają najwięcej olejków eterycznych. Tuż po zbiorze koszyczki kwiatowe rozkłada się cienką warstwą i pozostawia do wysuszenia w suchym, przewiewnym i zacienionym miejscu, w temperaturze otoczenia (max. 40 st.C). Prawidłowo wysuszony surowiec zielarski zachowuje biały kolor kwiatów języczkowych i charakterystyczny, intensywny zapach.

Rumianek ogrodowy

Rumianek pospolity można wykorzystywać także jako roślinę ozdobną. Doskonale nadaje się m.in. do wielogatunkowych zestawień w ogródkach ziołowych, ale można go z powodzeniem sadzić na rabatach wraz z innymi roślinami jednorocznymi, jako składnik łąk kwietnych i uzupełnienie słonecznych rabat. Najlepiej prezentuje się w naturalistycznych założeniach ogrodowych oraz w ogrodach w stylu wiejskim i swobodnym.

Poznaj inne zioła:

• Melisa lekarska
• Mięta polna
• Tymianek pospolity
• Dziurawiec zwyczajny
• Cząber ogrodowy

Agnieszka Mike-Jeziorska